Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Жорий йилнинг 21-22 май кунлари Ню-Деҳли шаҳрида Ҳиндистон халқаро ишлар кенгаши томонидан ташкил этилган ШҲТ таҳлилий марказлари форумининг ХХ йиғилиши бўлиб ўтди. Тадбирнинг мавзуси "ШҲТ: минтақани "Дунё - ягона оила" руҳида трансформация қилиш сари" бўлди.

Форумда ШҲТга аъзо давлатлардан 30 дан ортиқ экспертлар, жумладан, Беларус, Ҳиндистон, Эрон, Хитой, Россия, Тожикистон ва Ўзбекистоннинг етакчи миллий таҳлил ва тадқиқот марказлари раҳбарлари ва вакиллари, шунингдек, Шанхай ҳамкорлик ташкилоти Котибияти делегацияси иштирок этди.

Мажлис иштирокчилари ШҲТ фаолиятининг асосий йўналишлари юзасидан атрофлича ва конструктив фикр алмашдилар. Сиёсат ва хавфсизлик соҳасида стратегик мулоқотни мустаҳкамлаш, иқтисодий ва инвестициявий ҳамкорликни кенгайтириш, саноат кооперацияси соҳасида қўшма лойиҳаларни амалга ошириш, маданий-гуманитар алоқаларни чуқурлаштириш, шунингдек, ШҲТнинг муҳим эксперт платформаси сифатида таҳлилий марказлар форуми фаолияти самарадорлигини ошириш масалалари муҳокама марказида бўлди.

Тадбир якунида йиғилишнинг якуний баённомаси қабул қилиниб, унда ШҲТга аъзо давлатларнинг кун тартибидаги долзарб масалалар бўйича келишилган ёндашувлари ва умумий қарашлари ўз аксини топди. Белгиланган тартибга мувофиқ, 2025-2026 йилларга мўлжалланган форумга раислик расман Эрон Ислом Республикасининг ШҲТ Миллий тадқиқот марказига ўтди.

Биринчи сессия доирасида "ШҲТ ролини кенгайтириш: хавфсиз ва барқарор минтақанинг жамоавий қарашларини илгари суриш" мавзусида СМТИ директори ўринбосари Бахтиёр Мустафоев маъруза қилди. У ўз нутқида Афғонистон билан ҳамкорлик ШҲТ минтақасида хавфсизликни таъминлашнинг асосий омили эканини таъкидлади.

Эксперт, шунингдек, яқинда Термиз шаҳрида икки минтақанинг етакчи сиёсий-эксперт доира вакиллари иштирокида Марказий ва Жанубий Осиёнинг минтақалараро ўзаро боғлиқлиги бўйича Термиз мулоқоти бўлиб ўтганига иштирокчилар эътиборини қаратди. Ушбу тадбир Ўзбекистоннинг Афғонистонни минтақавий кооперация жараёнларига жалб этиш, Афғонистон ҳудудида узоқ муддатли тинчлик ва барқарорликни таъминлаш учун зарур бўлган ижтимоий-иқтисодий шароитларни яратиш бўйича изчил саъй-ҳаракатларининг мантиқий давоми бўлгани айтилди.

B.Mustafoyev таъкидлаганидек, барқарор Афғонистон катта иқтисодий истиқболларни очади. ШҲТ мамлакатлари учун бу, энг аввало, транспорт йўналишларини диверсификация қилиш, ўзаро боғлиқ минтақавий иқтисодий моделни шакллантириш ва савдо-иқтисодий алоқаларни кучайтириш имкониятидир.

Шу билан бирга, ҳозирги замоннинг тобора кучайиб бораётган кўп қиррали таҳдидлари шароитида ШҲТга аъзо давлатлардан янада кўпроқ қатъиятлилик, якдиллик ва стратегик жиҳатдан пухта ўйланган ҳамкорлик талаб этилмоқда.

Шу муносабат билан Б. Мустафоев биргаликдаги саъй-ҳаракатларни иккита асосий йўналишга қаратиш зарурлигини таъкидлади.

Биринчидан, СМТИ вакили "ШҲТ - Афғонистон" мулоқот гуруҳи фаолиятини қайта тиклаш керак, деб ҳисоблайди. Ушбу механизм Афғонистон кун тартиби бўйича келишилган ечимларни топишнинг самарали воситаси сифатида ўзини оқлади. Гуруҳ ишини жонлантириш ШҲТнинг Афғонистондаги вазиятни барқарорлаштириш бўйича асосий минтақавий платформа сифатидаги ролини тиклайди. Энг муҳими, ушбу формат орқали ШҲТга аъзо давлатлар Афғонистондаги гуманитар инқирозни жиловлаш бўйича ўзаро ҳамкорликни мувофиқлаштириш амалиётини қайтаради.

Иккинчидан, СМТИ директори ўринбосарининг фикрича, Афғонистонни тизимли ижтимоий-иқтисодий қўллаб-қувватлаш зарур. Шу нуқтайи назардан, ШҲТ иштирокчилари Термизда яратилган замонавий инфратузилмадан фаол фойдаланишлари мумкин. Афғон ёшлари учун таълим дастурлари, соғлиқни сақлаш соҳасидаги лойиҳалар ва гуманитар йўналишдаги бошқа ташаббусларнинг амалга оширилиши ШҲТнинг Афғонистоннинг масъулиятли ва узоқ муддатли донори сифатидаги аҳамиятини оширади.