БМТТД Қорақалпоғистонга тупроқ таҳлили бўйича мобил лабораторияни топширди

Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури (БМТТД) мобил лаборатория ускуналарини Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қорақалпоғистон Республикаси Агрохизматлар марказига топширди. Ушбу ташаббус Оролбўйи минтақаси фермерларига илмий асосланган қарорлар қабул қилиш ва иқлим ўзгаришига мослашиш, қишлоқ хўжалиги хизматлари тизимини ўзгартириш ва фермерлар салоҳиятини ошириш ҳамда иқлим инқирозидан энг кўп зарар кўрган ҳудудлардан бирини барқарор агроэкотизимга айлантириш имконини беради.

Оролбўйи минтақаси шароитида фермерлар ҳар куни жиддий муаммоларга дуч келмоқда: шўрланган тупроқлар экинларни танлашни чеклайди, кутилмаган об-ҳаво шароити экин экиш режаларини бузади, тупроқ ҳолати тўғрисидаги маълумотларнинг етишмаслиги сув ва ўғитлардан самарасиз фойдаланишга олиб келади. Бугунги кунга қадар тупроқ ҳолати тўғрисидаги маълумотларни олиш учун намуналарни лабораторияга юбориш ва натижаларни ҳафталар давомида кутиш талаб қилинарди, бу эса ўзгараётган дала шароитларига тезкор жавоб беришни имконсиз қилиб қўйган эди.

Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Оролбўйи халқаро инновация маркази (ИИСАС) қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент Абдурашид Мирзамбетовнинг сўзларига кўра, замонавий диагностика технологияларидан фойдаланиш имконияти йўқлиги маҳаллий қишлоқ хўжалиги салоҳиятини жиддий чекламоқда. Олимнинг таъкидлашича, тупроқнинг ҳақиқий ҳолатини билмасдан туриб, деҳқонлар «кўр-кўрона» ишлайди, бу эса ҳосилдорликнинг паст бўлишига ва ерларнинг деградациясига олиб келади.

Ушбу муаммоларни ҳал қилиш учун мобил лаборатория ушбу вазиятни тубдан ўзгартириб, қишлоқ хўжалиги маркази мутахассисларига 15-20 дақиқа ичида бевосита далада тупроқнинг ҳолати ҳақида тўлиқ маълумот олиш имконини беради. Ускуналар дала диагностикаси ва самарали барқарор деҳқончилик учун тўлиқ асбоблар тўпламини ўз ичига олади. Бу асбоблар ўсимликларни қачон суғориш кераклигини кўрсатиб, қурғоқчиликдан ҳам, ортиқча намланишдан ҳам сақлайди. Тупроқ анализаторлари кислоталилик, шўрланиш, ҳарорат ва озуқа моддалари миқдорини бир зумда аниқлайди, бу эса фермерларга маълум бир ҳудуд учун қайси экинлар ва қачон экиш кераклигини аниқ билиш имконини беради.

Ўтказилган ускуналар қишлоқ хўжалиги бўйича маслаҳатларни умумий тавсиялардан ҳар бир гектар учун шахсий илмий ечимларга айлантиради. Хусусан, тупроқ шўрланишини аниқ белгилаш технологияси Оролбўйи минтақасининг муҳим муаммосини ҳал қилади - мутахассислар муаммоли ҳудудларнинг хариталарини тузишлари ва фермерларга энг мос шўрга чидамли экинлар ва мелиорация усулларини тавсия қилишлари мумкин. Бундан ташқари, тупроқ намлигини кузатиш қимматбаҳо сувни тежашга ёрдам беради, бу айниқса минтақада сув ресурслари тақчиллиги шароитида муҳимдир. Натижада фермерлар муаммоли ҳудудларни эрта аниқлаш орқали қанча ўғит солиш, қачон суғориш ва қайси навларни танлаш, ҳосилдорликни ошириш, харажатларни камайтириш ва ерларнинг янада деградацияга учрашининг олдини олишга ёрдам берадиган аниқ маълумотларга эга бўладилар.

Лойиҳа доирасида Республика агрохизматлар маркази мутахассислари мобил лаборатория ускуналари билан ишлаш, маълумотларни талқин қилиш ва фермерлар учун тавсиялар ишлаб чиқиш бўйича ўқитилди. Марказнинг маҳаллий мутахассислари ҳозирда дала диагностикасининг илғор усулларини ўзлаштирган, бу эса минтақада қишлоқ хўжалиги бўйича маслаҳат хизматлари сифатини сезиларли даражада оширади.

"Мобил лаборатория минтақанинг барқарор қишлоқ хўжалиги келажагига узоқ муддатли сармоядир. Тупроқ-иқлим шароитларини тўғри диагностика қилиш фермерларга маҳсулот сифатини ошириш ва халқаро стандартларга жавоб бериш имконини беради. Ушбу ускуналар бизга тупроқ ҳолати ва микроиқлимни комплекс таҳлил қилиш асосида ҳар бир участка учун илмий асосланган, шахсийлаштирилган тавсиялар бериш имконини беради," - деди Қорақалпоғистон Республикаси агрохизматлар маркази директори B.Annaqulov.

Ушбу ташаббус Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мўлжалланган стратегиясига тўлиқ мос келади. Мобил лаборатория минтақада замонавий диагностика усулларини ривожлантириш учун асос бўлиб хизмат қилади, фермерларга илғор илмий ечимлардан фойдаланиш имкониятини беради ва дунёнинг экологик жиҳатдан энг мураккаб минтақаларидан бирида барқарор ва самарали қишлоқ хўжалигини яратишга ёрдам беради.

Ушбу ташаббус БМТ Тараққиёт Дастурининг Россия Федерацияси ҳукумати томонидан молиялаштириладиган "Оролбўйи минтақаси аҳолисининг чидамлилигини ошириш ва ижтимоий ҳимояга энг муҳтож аҳоли қатламлари вакилларининг «яшил» инклюзив ривожланишига кўмаклашиш" лойиҳаси доирасида амалга оширилмоқда.