Toshkent, O‘zbekiston (UzDaily.uz) — O'zbekistonning qo’shni davlatlar bilan chegaradosh bo’lgan hududlaridagi fermerlar uchun qo'y va echkilar orasida kasallik tarqalishi butun qishloq xo'jaligi faoliyatini xavf ostiga qo'yishi mumkin. Qo'y va echkilarga ta'sir qiluvchi o'ta yuqumli virusli kasallik bo’lgan — mayda shoxli hayvonlar o'lati (MShHO‘) (Peste des petits ruminants — PPR) mamlakatda rasman qayd etilmagan.

Biroq, mintaqaviy tayyorgarlikni kuchaytirish doirasida O'zbekiston chorva mollar salomatligini himoya qilish bo'yicha faol choralar ko'rmoqda. Yuqtirilgan suruvlarda o'lim darajasi 90 foizgacha yetishi mumkin bo'lgan MShHO‘ qishloq joylarida yashovchilar, ayniqsa kichik chorvachilik bilan shug'ullanuvchi xo'jaliklar va ayniqsa ayollar uchun katta iqtisodiy zarar keltiradi.

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (FAO) hamda O'zbekiston Respublikasi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo'mitasi hamkorligida mamlakatimiz bo'ylab MShHO‘ virusining yashirin tarqalishini aniqlash maqsadida milliy seromonitoring dasturi ishga tushirildi. Mazkur dastur O'zbekistonning barcha hududlarini qamrab olgan holda, chegaradosh mintaqalarga alohida e'tibor qaratmoqda. Ikki hafta davomida o’tkazilgan tadbirda respublika, viloyat va tuman darajasidagi veterinariya xizmatlari tomonidan qo'y va echkilardan qon namunalari olindi.

So'nggi yillarda turli mintaqalarda transchegaraviy hayvon kasalliklarining tarqalishi tendensiyasi, erta ogohlantirish tizimlari va mintaqaviy tayyorgarlikning naqadar muhimligini ta'kidlaydi. O'zbekistonning milliy seromonitoring tashabbusi kasallik yuzaga kelgandan so'ng emas, balki undan oldin chora ko'rishga asoslangan global profilaktika va xavfni baholashga qaratilgan epidemiologik nazorat tizimiga o'tishni aks ettiradi.

Global miqyosda MShHO‘ Afrika, Yaqin Sharq va Osiyoning 70 dan ortiq mamlakatlarida tarqalgan bo'lib, har yili 1,45 milliard AQSh dollaridan 2,1 milliard AQSh dollarigacha iqtisodiy zarar keltirmoqda. Bunga javoban, FAO va Butunjahon hayvonlar salomatligi tashkiloti (WOAH) 2030 yilgacha MShHO‘ni to'liq bartaraf etish bo'yicha qo'shma global strategiyani amalga oshirmoqda. O'zbekistondagi seromonitoring dasturi ushbu global tashabbusga to'liq mos keladi va mamlakatning chorvachilik sohasini muhofaza qilish bo'yicha qat'iyatini namoyon etadi.

Ushbu dastur uchun poydevor 2024-yilda yaratilgan bo'lib, FAO tomonidan chegaradosh hududlar veterinariya mutaxassislari uchun maxsus texnik o'quv kurslari tashkil etilgan edi. Ushbu seminarlar qon namunalari olish texnikasi, biologik xavfsizlik choralari va laboratoriyalarga namunalarni to'g'ri yetkazish uchun sovuq zanjirni saqlash kabi laboratoriya nazoratining muhim jihatlariga bag'ishlandi. FAOning O'zbekistondagi vakolatxonasi monitoring faoliyatini kengaytirish uchun zarur diagnostik ashyolar va reagentlarni ham ta'minlab berdi.

Bu loyiha nafaqat mamlakatning kasalliklarni aniqlash salohiyatini mustahkamlaydi, balki O'zbekistonning xalqaro miqyosda MShHO‘dan xoli mamlakat maqomini olish bo'yicha uzoq muddatli maqsadlarini ham qo'llab-quvvatlaydi. Bunday maqom yangi savdo imkoniyatlarini ochadi, oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlaydi va chorva mollarining sog'lig'iga bog'liq bo'lgan qishloq aholisining barqarorligini oshiradi.