ШҲТ давлатлар раҳбарлари Тяньцзинь декларацияси қабул қилинди

Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Шанхай ҳамкорлик ташкилотига (ШҲТ) аъзо давлатлар раҳбарлари 2025 йил 1 сентябрь куни Тяньцзинда бўлиб ўтган давлат раҳбарлари кенгаши мажлиси якунлари бўйича яқин йилларга мўлжалланган кўп томонлама ҳамкорликнинг асосий йўналишлари ва стратегик устувор вазифаларини белгилаб берувчи Тяньцзинь декларациясини қабул қилди.

Ҳужжатда «дунёда сиёсий, ижтимоий-иқтисодий ва жамият муносабатларининг барча соҳаларига таъсир кўрсатаётган чуқур тарихий ўзгаришлар кечаётгани» қайд этилган ва давлатларнинг тараққиёти ҳамда ўзаро манфаатли халқаро ҳамкорлик учун янги имкониятлар яратаётган кўп қутбли дунё тартибини мустаҳкамлаш зарурлиги таъкидланган.

Декларацияда, шунингдек, «геосиёсий қарама-қаршиликнинг кучайиши, хавфсизлик ва барқарорликка таҳдидлар, жумладан ШҲТ ҳудудида ҳам хавф-хатарлар ортиб бориши, жаҳон товар ва молия бозорлари барқарорлигининг пасайиши»дан ташвиш билдирилган.

Давлат раҳбарлари БМТ Устави ва ШҲТ Хартияси принципларига содиқлигини тасдиқлаб, «халқаро ҳуқуқ мақсад ва принципларини тўлиқ ва тенг риоя қилиш» ҳамда халқларнинг ўз сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий тараққиёт йўлини мустақил танлаш ҳуқуқини ҳурмат қилиш зарурлигини таъкидладилар.

Декларацияда «суверенитет, мустақиллик, давлатларнинг ҳудудий яхлитлиги, тенг ҳуқуқлилик, ўзаро манфаатдорлик, ички ишларга аралашмаслик, куч ишлатмаслик ёки куч билан таҳдид қилмаслик принциплари халқаро муносабатларнинг барқарор ривожланишининг асосидир», деб қайд этилган.

Ҳужжатда терроризм, сепаратизм ва экстремизмга, ноқонуний наркотиклар, психотроп моддалар ва қурол айланмасига қарши қўшма курашга содиқлик мустаҳкамланди. Шу билан бирга, «терроризмга қарши курашда икки юзламачиликка йўл қўйиб бўлмаслиги» урғу билан таъкидланди.

Декларацияда сўнгги террористик ҳужумлар, жумладан Пахалгамда, «Жаффер Экспресс»да ва Хуздарда содир этилган ҳужумлар қораланди, жабрланганларга ҳамдардлик билдирилди ва айбдорларни жавобгарликка тортиш талаби илгари сурилди.

Иқтисодий ва транспорт соҳаларидаги ҳамкорлик ҳужжатнинг яна бир муҳим мавзуси бўлди. ШҲТга аъзо давлат раҳбарлари Хитойнинг «Бир макон, бир йўл» ташаббусини қўллаб-қувватлашини тасдиқлаб, уни Евроосиё иқтисодий иттифоқи билан уйғунлаштириш ҳамда «Катта Евроосиё шериклиги»ни яратиш зарурлигини таъкидладилар.

Декларацияда «янги халқаро транспорт йўлакларини яратиш ва амалдаги йўналишларни модернизация қилиш, жумладан „Шимол–Жануб“ ва „Шарқ–Ғарб“ коридорларини илгари суриш ҳамда логистика жараёнларини рақамлаштириш» зарурлиги қайд этилган. Ушбу йўналишдаги лойиҳалар қаторида Хитой-Қирғизистон-Ўзбекистон темир йўлини қуриш ва халқаро автомобиль ташишларни ривожлантириш белгиланди.

Ҳужжат рақамли иқтисодиёт ва электрон савдо ривожидан то илмий-техникавий ҳамда инновацион ҳамкорликкача бўлган кенг масалаларни қамраб олган.

Декларацияда ШҲТга аъзо давлатлар «Циндао шаҳрининг минтақа туристик салоҳиятини очишга қўшган ҳиссасини юксак баҳолайдилар» деб қайд этилди ҳамда ШҲТ университети фаолияти ва Душанбе шаҳрида Регионал сунъий интеллект маркази яратилиши каби ташаббуслар ичида маданий ва таълим алоқаларини мустаҳкамлаш ҳаракатлари қўллаб-қувватланди.

Алоҳида эътибор атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва барқарор ривожланиш масалаларига қаратилди. Декларацияда БМТнинг Барқарор ривожланиш мақсадларига эришиш учун амалий ҳамкорликни чуқурлаштириш ҳамда энергетик хавфсизлик, яшил саноат, биохилма-хилликни сақлаш ва тоғ экотизимларини муҳофаза қилиш чораларини амалга ошириш зарурлиги таъкидланди.

Давлат раҳбарлари ижтимоий соҳа, соғлиқни сақлаш, ёшлар ҳамкорлиги, аёллар ва болалар ҳуқуқларини таъминлаш, жамоат хавфсизлигини мустаҳкамлаш ҳамда коррупцияга қарши курашда саъй-ҳаракатларни мувофиқлаштиришга тайёрлигини тасдиқладилар.

Ҳужжатда Евроосиёда барқарорлик ва барқарор ўсишни таъминлаш мақсадида кўп томонлама иқтисодий, транспорт, таълимий, илмий, маданий ва экологик алоқаларни янада ривожлантириш муҳимлиги урғу билан қайд этилган.