Ўзбекистонда кичик қувватли атом электр станцияси (АЭС) реактори биноси учун пойдевор котлованини қазиш ишлари бошланиши ва Ядро тиббиёт маркази лойиҳасини ишга тушириш маросими

Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Ўзбекистонда тинчлик мақсадларида атом энергиясидан фойдаланиш бўйича стратегик аҳамиятга эга бўлган лойиҳаларни бошлашга бағишланган тантанали маросим бўлиб ўтди. Ушбу маросим Жиззах вилоятининг Фориш туманида кичик қувватли атом электр станцияси (АЭС) реактор биноси учун пойдевор чуқурини қазиш ишларини бошлаш ва Тошкент шаҳрининг Мирзо Улуғбек туманида Ядро тиббиёт маркази лойиҳасини ишга туширишга берилган стартдир. 

Маросим Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ва Россия Федерацияси Президенти Владимир Путин иштирокида, “Марказий Осиё – Россия” иккинчи халқаро саммити доирасида ўтказилди. Унда «Ўзатом» агентлиги директори Азим Ахмедхаджаев ва «Росатом» давлат корпорацияси бош директори Алексей Лихачёв рамзий тугмани босиб, иккала лойиҳа – АЭС қурилиши ва Ядровий тиббиёт маркази – учун асосий ишларнинг бошланишини эълон қилишди. Бу икки лойиҳа Ўзбекистон халқининг фаровонлиги йўлида хизмат қилади ва икки давлат ўртасидаги стратегик ҳамкорликнинг рамзи ҳисобланади.

Котлован қазиш ишлари: реактор оролини барпо этиш учун пойдевор  

Бугунги тадбир – котлован қазиш ишлари бошланиши – 2026 йил март ойида реактор қурилмаси учун “биринчи бетон” қуйиш ишларини бошлашнинг муҳим босқичи ҳисобланади.  

“Ушбу лойиҳа ҳурматли Президентимиз ташаббуси билан амалга оширилмоқда. Бу Ўзбекистоннинг энергетик мустақиллиги учун янги даврни очади, барқарор энергия таъминотини таъминлайди, иқтисодий ўсишни рағбатлантиради ва минглаб янги иш ўринларини яратади. Маҳаллий ресурслар ва технологиялардан фойдаланиш лойиҳани ҳақиқий миллий лойиҳага айлантиради ва мамлакатнинг технологик суверенитетини мустаҳкамлайди”, – дея таъкидлади АЭС қурилиши дирекцияси директори Абдижамил Калмуратов.  

Пудратчи томон вакили, «Атомстроекспорт» АЖ вице-президенти Павел Безруковнинг таъкидлашича, “бизни олдинда кичик қувватли энергоблокда "биринчи бетон" қуйиш ва катта АЭС энергоблокларини лойиҳалашнинг фаол босқичи каби ишлар кутмоқда”.

АЭС қурилиши босқичма-босқич амалга оширилади: биринчи босқичда кичик қувватли реакторлар ишга туширилади, кейинги босқичларда эса катта қувватли реакторлар фойдаланишга топширилади.   

Ўзбекистонда кичик қувватли атом электр станцияси (АЭС) реактори биноси учун пойдевор котлованини қазиш ишлари бошланиши ва Ядро тиббиёт маркази лойиҳасини ишга тушириш маросими 

Лойиҳа Ўзбекистон Республикасида Халқаро атом энергияси агентлиги (ХАЭА) билан ҳамкорликда амалга оширилмоқда. ХАЭА лойиҳанинг норматив-ҳуқуқий базасини тайёрлаш, миллий ядровий инфратузилмани ривожлантириш ва лойиҳалаш ҳамда эксплуатация жараёнида хавфсизлик талабларини таъминлаш бўйича эксперт, техник ва методологик ёрдам кўрсатади.  

Ҳозирги кунда Ўзбекистон Республикаси ядровий хавфсизлик, жисмоний ҳимоя ва фавқулодда вазиятларга тайёргарлик бўйича бир қатор халқаро конвенцияларга қўшилган бўлиб, бу мамлакатнинг тинчлик мақсадларида атом энергиясидан фойдаланиш соҳасидаги халқаро мажбуриятларга содиқлигини тасдиқлайди.  

ХАЭА қуйидаги йўналишларда ёрдам беради:  
- Миллий инфратузилма, танланган майдон ва лойиҳа ечимлари ҳамда хавфсизлик тизимларини баҳолаш учун комплекс текширув миссиялари (ИНИР, СEЭД, ИРРС ва бошқалар) ўтказиш;

- Лойиҳа майдонини танлашдан тортиб, энергоблокларни фойдаланишга топшириш ва эксплуатация қилишгача бўлган барча босқичларда эксперт ёрдами кўрсатиш, халқаро хавфсизлик стандартларига риоя қилишни таъминлаш;

- Миллий билимларни бошқариш тизими ва хавфсизлик маданиятини ривожлантириш, шунингдек, Ўзбекистон атом соҳаси ташкилотларига халқаро тажрибани интеграция қилишда кўмаклашиш.

ХАЭА билан ҳамкорлик Ўзбекистонда интеграциялашган АЭС қурилиши лойиҳасини амалга оширишда стратегик аҳамиятга эга. Агентлик ёрдами халқаро талаблар ва илғор тажрибаларга мос келадиган ишончли, хавфсиз ва барқарор миллий ядровий инфратузилмани шакллантиришга хизмат қилади.

Ўзбекистон Республикаси ва ХАЭА лойиҳа муваффақиятли, хавфсиз ва самарали амалга оширилиши, шунингдек, мамлакатнинг тинчлик мақсадларида атом энергиясидан фойдаланиш салоҳиятини мустаҳкамлаш учун яқин ҳамкорликни давом эттириш ниятида.  

Ўзбекистонда Ядро тиббиёт марказини ташкил этиш

Бугунги кунда Ўзбекистонда Ядро тиббиёт марказини яратиш ҳаётий зарурат бўлиб, бу саратон касалликларини эрта ташхислаш ва уларнинг ривожланишини олдини олишда муҳим ютуқ бўлади. Ядро тиббиёт маркази биринчи босқичда юқори технологияли усуллар, хусусан, позитрон-эмиссион томография/компьютер томографияси (ПEТ/КТ) ёрдамида онкологик касалликларни эрта ташхислашни таъминлайди, шунингдек, «Гамма-пичоқ» ва «Кибер-пичоқ» қурилмалари ёрдамида шишларни инвазив бўлмаган усулда даволашни жорий қилади. Марказда радиофармпрепаратлар лабораторияси ташкил этилади.  

Замонавий марказ қуйидаги имкониятларни беради:  
- Ўзбекистонда онкологик ёрдамнинг тўлиқ циклини жорий қилиш ва онкологик касалликларни эрта ва аниқ ташхислаш;

- Радиология, тиббий физика ва радиохимия бўйича мутахассислар учун 100 дан ортиқ юқори технологияли иш ўринларини яратиш;

- Ядро тиббиёти бўйича кадрлар тайёрлашнинг миллий тизимини ривожлантириш учун илмий база ташкил этиш.  

2025–2026 йилларда марказ биринчи босқичда замонавий жиҳозлар билан таъминланади, кейинги босқичларда радионуклид ва протон терапиясини жорий этиш режалаштирилган.  

Муваффақият асоси

Ушбу ташаббусларнинг муваффақияти Президент Шавкат Мирзиёев иқтисодиётни модернизация қилиш, инновацион технологияларни жорий этиш ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлашга қаратилган ислоҳотлари туфайлидир. Ўзбекистоннинг барқарор ривожланиш ва фуқаролар турмуш сифатини ошириш тамойилларига асосланган ривожланиш стратегияси ушбу улкан лойиҳаларни амалга ошириш учун мустаҳкам пойдевор яратди.