Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги вазирлиги картошка нархи кескин ошгани ҳақидаги миш-мишлар юзасидан расмий изоҳ берди. Вазирлик маълумотига кўра, сўнгги кунларда ижтимоий тармоқларда картошканинг нархи 12 минг сўмга етгани ҳақидаги хабарлар тарқалган.

Бошқарма мутахассислари Тошкент бозорларида ўтказган мониторинг натижаларига кўра,  бугунги кунда Тошкент шаҳридаги “Food City” деҳқон бозорида 1 кг картошканинг ўртача нархи 8,5 минг сўмни ташкил этмоқда (минимал 7,5 минг сўм, максимал 9 минг сўм).

Шунингдек, барча ҳудудлардаги арзонлаштирилган савдо ярмаркаларида картошка 5-6 минг сўм нархида сотилмоқда. Тошкентнинг йирик бозорларида эса картошканинг нархи қуйидагича:

Авиация, Қўйлиқ, Миробод, Юнусобод бозорларида – 9 000 сўм

Сирғали, Фарҳод, Чилонзор, Эски Жува, Қорақамиш, Аския, Олой бозорларида – 10 000 сўм

Нарх ошишига сабаб нима?

Картошканинг қимматлашишига бир қатор омиллар сабаб бўлмоқда. Масалан, такрорий экилган майдонлардан етарли ҳосил олинмади. Картошка йилига икки марта экилади:

Январь-март ойларида экилган картошка – апрель-июлгача ҳосил беради;

Июнь-июлда экилган картошка – ноябрь-апрель ойларида истеъмол қилинади. 

2024 йил ҳосили учун такрорий майдондан 1 миллион тонна картошка етиштирилган, аммо ноябрь-апрель даврида 1,7 млн тонна зарур. Йиғилган ҳосил талабнинг фақат 44 фоизини қоплайди.

Такрорий экиш учун уруғлик, ўғит, ёқилғи ва бошқа ресурслар қимматлашган. Маълумот ўрнида, 1 гектар картошка экиш учун 55-60 млн сўм сарфланмоқда, бу бошқа экинларга нисбатан 2-2,5 баробар кўп.

Охирги 4 йилда картошка нархи 173 фоизга ошган.

Азотли ўғит 173%, калийли ўғит 175%, кимёвий воситалар 202%, дизель ёқилғиси 178%, механизация хизматлари 170%, электр энергияси 180% қимматлашди.

Ўтган йилдан бошлаб сув солиқлари ва ҚҚС (қўшилган қиймат солиғи) ҳам қўшилгани картошка таннархига таъсир қилмоқда.

Қозоғистонда 2024 йилда 2,9 млн тонна картошка етиштирилган, бу 2023 йилга нисбатан 80 фоизга камайган.

Россияда ҳам картошка майдони 33,9 минг гектарга қисқарган, натижада ҳосил 1,4 млн тоннага камайган. Россияда ўтган йилнинг октабр ойида картошканинг ўртача нархи 22-23 рублга ошган, бу аввалги нархлардан 1,5 баробар қиммат.

Картошка нархи барқарорлаштирилиши учун қуйидаги ишлар амалга оширилди:

245,6 минг тонна картошка захирага олинди;

9,9 минг тонна маҳсулот бозорларга чиқарилди. Ҳозирда картошкалар арзонлаштирилган ярмаркаларда 4000-4500 сўмдан сотилмоқда.

Шунингдек, Афғонистон, Қирғизистон, Покистон ва Эрон давлатларидан 94,2 минг тонна картошка импорт қилинди, жараёнларга тўсқинлик қилувчи баъзи транспорт муаммолари ҳал этилмоқда. Масалан, Сариқ довон очилиши натижасида импорт ҳажми кўпайди. Қолаверса, корхоналарга қўшимча темир йўл вагонлари ажратилди.

Шуни ҳам алоҳида таъкидлаш керак, ҳозирда "Korzinka" супермаркетларида Покистондан импорт қилинган картошка килосига 4990 сўмдан, маҳаллий картошка эса, 8490 сўмдан сотилмоқда.

Картошка нархи қачон тушади?

Бу учун бир қатор амалий ишлар режалаштирилган бўлиб, хусусан, 2025 йил ҳосили учун 122 минг гектар майдонга картошка экилиши кўзда тутилган. Шунингдек, апрель-май ойларида янги ҳосил бозорга чиқарилади ва бунинг натижасида картошка нархи пасайишига эришилади. 

Амалга оширилаётган саъй-ҳаракатлар натижасида февраль-март ойларида нархлар барқарорлашиши, апрель-май ойларида эса пасайиши кутилмоқда.