Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Ўзбекистоннинг қўшни давлатлар билан чегарадош бўлган ҳудудларидаги фермерлар учун қўй ва эчкилар орасида касаллик тарқалиши бутун қишлоқ хўжалиги фаолиятини хавф остига қўйиши мумкин. Қўй ва эчкиларга таъсир қилувчи ўта юқумли вирусли касаллик бўлган — майда шохли ҳайвонлар ўлати (МШҲЎ) (Песте дес петитс руминантс — ППР) мамлакатда расман қайд этилмаган.

Бироқ, минтақавий тайёргарликни кучайтириш доирасида Ўзбекистон чорва моллар саломатлигини ҳимоя қилиш бўйича фаол чоралар кўрмоқда. Юқтирилган сурувларда ўлим даражаси 90 фоизгача етиши мумкин бўлган МШҲЎ қишлоқ жойларида яшовчилар, айниқса кичик чорвачилик билан шуғулланувчи хўжаликлар ва айниқса аёллар учун катта иқтисодий зарар келтиради.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО) ҳамда Ўзбекистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитаси ҳамкорлигида мамлакатимиз бўйлаб МШҲЎ вирусининг яширин тарқалишини аниқлаш мақсадида миллий серомониторинг дастури ишга туширилди. Мазкур дастур Ўзбекистоннинг барча ҳудудларини қамраб олган ҳолда, чегарадош минтақаларга алоҳида эътибор қаратмоқда. Икки ҳафта давомида ўтказилган тадбирда республика, вилоят ва туман даражасидаги ветеринария хизматлари томонидан қўй ва эчкилардан қон намуналари олинди.

Сўнгги йилларда турли минтақаларда трансчегаравий ҳайвон касалликларининг тарқалиши тенденцияси, эрта огоҳлантириш тизимлари ва минтақавий тайёргарликнинг нақадар муҳимлигини таъкидлайди. Ўзбекистоннинг миллий серомониторинг ташаббуси касаллик юзага келгандан сўнг эмас, балки ундан олдин чора кўришга асосланган глобал профилактика ва хавфни баҳолашга қаратилган эпидемиологик назорат тизимига ўтишни акс эттиради.

Глобал миқёсда МШҲЎ Африка, Яқин Шарқ ва Осиёнинг 70 дан ортиқ мамлакатларида тарқалган бўлиб, ҳар йили 1,45 миллиард АҚШ долларидан 2,1 миллиард АҚШ долларигача иқтисодий зарар келтирмоқда. Бунга жавобан, ФАО ва Бутунжаҳон ҳайвонлар саломатлиги ташкилоти (WOAH) 2030 йилгача МШҲЎни тўлиқ бартараф этиш бўйича қўшма глобал стратегияни амалга оширмоқда. Ўзбекистондаги серомониторинг дастури ушбу глобал ташаббусга тўлиқ мос келади ва мамлакатнинг чорвачилик соҳасини муҳофаза қилиш бўйича қатъиятини намоён этади.

Ушбу дастур учун пойдевор 2024 йилда яратилган бўлиб, ФАО томонидан чегарадош ҳудудлар ветеринария мутахассислари учун махсус техник ўқув курслари ташкил этилган эди. Ушбу семинарлар қон намуналари олиш техникаси, биологик хавфсизлик чоралари ва лабораторияларга намуналарни тўғри етказиш учун совуқ занжирни сақлаш каби лаборатория назоратининг муҳим жиҳатларига бағишланди. ФАОнинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси мониторинг фаолиятини кенгайтириш учун зарур диагностик ашёлар ва реагентларни ҳам таъминлаб берди.

Бу лойиҳа нафақат мамлакатнинг касалликларни аниқлаш салоҳиятини мустаҳкамлайди, балки Ўзбекистоннинг халқаро миқёсда МШҲЎдан холи мамлакат мақомини олиш бўйича узоқ муддатли мақсадларини ҳам қўллаб-қувватлайди. Бундай мақом янги савдо имкониятларини очади, озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлайди ва чорва молларининг соғлиғига боғлиқ бўлган қишлоқ аҳолисининг барқарорлигини оширади.