ЕХҲТ инсон ҳуқуқларини судда ва ҳибсга олиш жараёнида самарали ҳимоя қилиш бўйича халқаро тажриба билан ўртоқлашмоқда

Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Ички ишлар органи ходими, прокурор, судья ва адвокат ўртасида қандай умумийлик бор? Уларнинг барчаси қонун устуворлигини таъминлаши ва инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиши керак. Аммо буни амалда қандай жорий этиш мумкин - тергов кетаётганда, гумон қилинувчи сўроқ қилинаётганда ёки гувоҳдан кўрсатма олинаётганда-ми?

11-12 ноябр кунлари Тошкентда ЕХҲТнинг Ўзбекистондаги лойиҳалар координатори томонидан Тараққиёт ва одил судлов маркази (CDJI) билан ҳамкорликда ташкил этилган "Жиноий суд ишларини юритиш жараёнида процессуал кафолатларни таъминлаш ва шахс ҳуқуқларини ҳимоя қилиш" мавзусидаги семинар иштирокчилари айнан шу масалаларни муҳокама қилдилар.

Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари, суд тизими ва адвокатура вакиллари ўзаро тажриба алмашдилар ва жиноят жараёнини янада адолатли, шаффоф ва инсонпарвар қилиш йўлларини муҳокама қилдилар.

Тренингни Ривожланиш ва одил судлов марказининг (CDJI) қонун устуворлиги соҳасидаги етакчи мутахассислари, Буюк Британия, Испания ва Голландиядан келган экспертлар олиб борди.

Улар конституциявий кафолатлар ва "Миранда ҳуқуқлари" - инсоннинг нимада айбланаётганини билиш, сукут сақлаш ва ҳибсга олинганда адвокат ёрдамидан фойдаланиш ҳуқуқи ҳақида гапирдилар. Бу қоидалар АҚШда 1966 йилда Эрнесто Миранда ишидан кейин пайдо бўлган ва ўшандан бери гумонланувчиларга адолатли муносабатда бўлиш рамзига айланган. Иштирокчилар ҳар бир ҳибсга олинган шахс ўз ҳуқуқлари ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлиши ва улардан фойдаланиши учун бундай кафолатлар Ўзбекистон амалиётида қандай ишлаши мумкинлигини муҳокама қилдилар.

Буюк Британиялик ҳуқуқ-тартибот мутахассиси ва халқаро сўроқ стандартлари бўйича мураббий иштирокчиларга P.E.A.C.E. моделини - босим ва мажбурловсиз сўроқ ўтказишга замонавий, ахлоқий ва илмий асосланган ёндашувни тақдим этди. Амалий машғулотлар давомида иштирокчилар мулоқотни ишонч, ҳурмат ва шаффофлик асосида қурган ҳолда сўроқ қилиш кўникмаларини машқ қилдилар. Қийноқлар ва шафқатсиз муомаланинг бошқа шаклларига йўл қўймасликка кўмаклашувчи Мендес тамойиллари каби халқаро стандартларга алоҳида эътибор қаратилди.

Муҳокамалар шуни кўрсатдики, инсон ҳуқуқларига ҳурмат кундалик амалиётдан - терговчининг савол бериши, прокурорнинг далилларни баҳолаши ва судянинг қарор қабул қилишидан бошланади. Семинар якунида иштирокчилар олинган билим ва кўникмалар Ўзбекистонда жиноят судловини янада адолатли ва инсон ҳуқуқларига риоя қилиш, унинг шаъни, қадр-қимматини ҳурмат қилиш ва қонун устуворлигини таъминлашга қаратилганлигини таъкидладилар.