Тошкент, Ўзбекистон (UzDaily.uz) — Европа Кенгаши Президенти Антониу Кошта ва Европа Комиссияси Президенти Урсула фон дер Ляен 3–4 апрель кунлари Ўзбекистонга ташриф буюради. Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги илк саммитига Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев мезбонлик қилади. Саммитда, шунингдек, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон етакчилари иштирок этади.

Мазкур саммит Европа Иттифоқи учун Марказий Осиё билан икки томонлама ҳамкорликни чуқурлаштириш ва минтақавий ҳамкорликни кенгайтириш борасидаги геосиёсий манфаатларини намойиш этиш учун муҳим имкониятдир. Геосиёсий вазият ўзгариб бораётган ҳозирги шароитда, хусусан, Россиянинг Украинага қарши ноқонуний уруши ва Афғонистондаги воқеалар содир бўлаётган бир пайтда, Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги муносабатлар йилдан йилга стратегик жиҳатдан янада муҳим аҳамият касб этмоқда.

"Биз тартибсизлик ва бўлиниш кучайган дунёда яшаяпмиз. Европа Иттифоқи учун ягона тўғри йўл – мустаҳкам ҳамкорликлар ўрнатиш орқали тинчлик ва фаровонликни таъминлашдир. Кўп қутбли дунё шароитида янада фаол ва йўналтирилган ҳамкорлик зарур. Биринчи Европа Иттифоқи – Марказий Осиё саммити халқаро ҳуқуққа тўлиқ ҳурмат қилган ҳолда, тинчлик, хавфсизлик ва барқарор ривожланиш йўлида ҳамкорликни мустаҳкамлашга бўлган қатъий ниятимизни тасдиқлайди."- Антониу Кошта, Европа Кенгаши Президенти.

Саммит давомида Европа Иттифоқи ўзаро манфаатли соҳаларда, шу жумладан, транспорт ва рақамли ўзаро боғлиқлик – минтақа ичида ва Европа Иттифоқи билан; стратежик хомашё; иқтисодиёт ва хавфсизлик масалалари; энергетик ўтиш жараёнида ҳамкорликни янада кенгайтириш мажбуриятини тасдиқлайди.

Сўнгги йилларда Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги юқори даражадаги муносабатлар фаоллашди. 2022 йил октябрь ойида Қозоғистонда ва 2023 йил июнь ойида Қирғизистонда икки марта етакчилар учрашуви бўлиб ўтди. Бундан ташқари, бир қатор вазирлик даражасидаги муҳокамалар ҳам ўтказилди. Энг сўнггиси 2023 йилда Люксембургда бўлиб, Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги алоқаларни чуқурлаштириш бўйича қўшма йўл харитасини белгилаб берди. Ушбу йўл харитаси минтақалараро мулоқотни мустаҳкамлашга қаратилган аниқ ҳаракат йўналишларини ўз ичига олади, жумладан, саммит ўтказиш мажбурияти ҳам бор. Европа Иттифоқи – Марказий Осиё ўртасидаги 20-вазирлар учрашуви 2025 йил 4 март куни Туркманистоннинг Ашхобод шаҳрида бўлиб ўтади ва ушбу саммитга тайёргарлик муҳокамасига бағишланади.

2019 йилда Европа Иттифоқи Марказий Осиё бўйича янги Стратегияни қабул қилди. Бу стратегия минтақанинг Европа Иттифоқи манфаатлари учун ортиб бораётган стратегик аҳамиятини таъкидлайди ҳамда йиллар давомида минтақавий ҳамкорликда эришилган ижобий ютуқларга асосланади. Янгиланган стратегия Марказий Осиё мамлакатлари билан янада мустаҳкам, замонавий ва эксклюзив бўлмаган ҳамкорликни ривожлантиришни мақсад қилган. Бу эса минтақанинг барқарор, бардошли, фаровон ва бир-бири билан янада яқин иқтисодий ва сиёсий маконга айланишига хизмат қилади.

Европа Иттифоқи минтақанинг иккинчи йирик савдо ҳамкори бўлиб, энг йирик инвесторга ҳам айланган. Марказий Осиёга киритилган инвестицияларнинг 40% дан ортиғи Европа Иттифоқи ҳиссасига тўғри келади. Икки томонлама алоқаларни янада чуқурлаштириш учун Европа Иттифоқи Марказий Осиё мамлакатлари билан кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик битимлари (EPCA) бўйича музокаралар олиб борди. Ҳозирга келиб, бу битимлар Туркманистондан ташқари Марказий Осиёдаги барча давлатлар билан келишилган.