YXHT inson huquqlarini sudda va hibsga olish jarayonida samarali himoya qilish bo‘yicha xalqaro tajriba bilan o‘rtoqlashmoqda

Toshkent, O‘zbekiston (UzDaily.uz) — Ichki ishlar organi xodimi, prokuror, sudya va advokat o‘rtasida qanday umumiylik bor? Ularning barchasi qonun ustuvorligini taʼminlashi va inson huquqlarini himoya qilishi kerak. Ammo buni amalda qanday joriy etish mumkin - tergov ketayotganda, gumon qilinuvchi so‘roq qilinayotganda yoki guvohdan ko‘rsatma olinayotganda-mi?

11-12 noyabr kunlari Toshkentda YXHTning O‘zbekistondagi loyihalar koordinatori tomonidan Taraqqiyot va odil sudlov markazi (CDJI) bilan hamkorlikda tashkil etilgan "Jinoiy sud ishlarini yuritish jarayonida protsessual kafolatlarni taʼminlash va shaxs huquqlarini himoya qilish" mavzusidagi seminar ishtirokchilari aynan shu masalalarni muhokama qildilar.

Huquqni muhofaza qilish organlari, sud tizimi va advokatura vakillari o‘zaro tajriba almashdilar va jinoyat jarayonini yana-da adolatli, shaffof va insonparvar qilish yo‘llarini muhokama qildilar.

Treningni Rivojlanish va odil sudlov markazining (CDJI) qonun ustuvorligi sohasidagi yetakchi mutaxassislari, Buyuk Britaniya, Ispaniya va Gollandiyadan kelgan ekspertlar olib bordi.

Ular konstitutsiyaviy kafolatlar va "Miranda huquqlari" - insonning nimada ayblanayotganini bilish, sukut saqlash va hibsga olinganda advokat yordamidan foydalanish huquqi haqida gapirdilar. Bu qoidalar AQSHda 1966 yilda Ernesto Miranda ishidan keyin paydo bo‘lgan va o‘shandan beri gumonlanuvchilarga adolatli munosabatda bo‘lish ramziga aylangan. Ishtirokchilar har bir hibsga olingan shaxs o‘z huquqlari haqida aniq tasavvurga ega bo‘lishi va ulardan foydalanishi uchun bunday kafolatlar O‘zbekiston amaliyotida qanday ishlashi mumkinligini muhokama qildilar.

Buyuk Britaniyalik huquq-tartibot mutaxassisi va xalqaro so‘roq standartlari bo‘yicha murabbiy ishtirokchilarga P.E.A.C.E. modelini - bosim va majburlovsiz so‘roq o‘tkazishga zamonaviy, axloqiy va ilmiy asoslangan yondashuvni taqdim etdi. Amaliy mashg‘ulotlar davomida ishtirokchilar muloqotni ishonch, hurmat va shaffoflik asosida qurgan holda so‘roq qilish ko‘nikmalarini mashq qildilar. Qiynoqlar va shafqatsiz muomalaning boshqa shakllariga yo‘l qo‘ymaslikka ko‘maklashuvchi Mendes tamoyillari kabi xalqaro standartlarga alohida eʼtibor qaratildi.

Muhokamalar shuni ko‘rsatdiki, inson huquqlariga hurmat kundalik amaliyotdan - tergovchining savol berishi, prokurorning dalillarni baholashi va sudyaning qaror qabul qilishidan boshlanadi. Seminar yakunida ishtirokchilar olingan bilim va ko‘nikmalar O‘zbekistonda jinoyat sudlovini yana-da adolatli va inson huquqlariga rioya qilish, uning shaʼni, qadr-qimmatini hurmat qilish va qonun ustuvorligini taʼminlashga qaratilganligini taʼkidladilar.