O‘zbekistonda uy-joy sotib olishda keshbek joriy etish orqali “yashirin iqtisodiyot”ni qisqartirish masalasi ko‘rib chiqilmoqda

Toshkent, O‘zbekiston (UzDaily.uz) — O‘zbekistonda uy-joy xarid qilishda keshbek joriy etish imkoniyati muhokama qilinmoqda. Bu haqda 29 avgust kuni Savdo-sanoat palatasi tomonidan qurilish sohasi vakillari bilan o‘tkazilgan ochiq muloqotda so‘z bordi.

CCP raisi Davron Vahobov taʼkidlaganidek, ko‘chmas mulkka oid kelishuvlarning katta qismi qo‘shilgan qiymat solig‘isiz amalga oshirilmoqda: bitimlarning faqat 10 foiziga yaqin qismida QQS hisoblansa, qolgan 90 foizi undan tashqari rasmiylashtiriladi.

Shu munosabat bilan u jismoniy shaxslar uchun soliq keshbeki mexanizmlarini joriy etishni taklif qildi. Buning uchun xaridor qurilishchi kompaniyadan hisobvaraq-faktura talab qilgan holda, bitim summasining 4–5 foizi miqdorida keshbek olishi mumkin.

Uning fikricha, bunday chora fuqarolarni bitimlarni rasmiylashtirishga rag‘batlantirishi va qurilish sohasidagi “yashirin iqtisodiyot+” ulushini kamaytirishi mumkin.

Ayni paytda sohada mamlakat bo‘yicha eng yuqori “yashirin iqtisodiyot” ko‘rsatkichlaridan biri qayd etilgan — taxminan 41 foiz, bu 97 trln so‘mga baholanmoqda. To‘lanmagan soliqlar hajmi 1,2 trln so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, aniqlangan talon-taroj holatlari 203 mlrd so‘mga yetgan. 2024 yilda esa sohada mehnat qilayotgan ishchilarning yarmidan ko‘pi norasmiy faoliyat yuritgan: 322 ming kishi norasmiy, 294 ming kishi esa rasmiy ish bilan taʼminlangan.

Bundan avval uy-joy xarid qilishda naqd puldan foydalanishni taqiqlash imkoniyati ham muhokama qilingan edi. Hozirgi paytda uy-joy bilan bog‘liq aksariyat bitimlar naqd pul orqali amalga oshirilmoqda.

Yangi tashabbus doirasida esa hisob-kitoblarni faqat banklar orqali, amaldagi qonunchilik talablariga to‘liq rioya etgan holda va rasmiy yo‘sinda amalga oshirish ko‘zda tutilmoqda.