BMTTD Qoraqalpog‘istonga tuproq tahlili bo‘yicha mobil laboratoriyani topshirdi

Toshkent, O‘zbekiston (UzDaily.uz) — Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi (BMTTD) mobil laboratoriya uskunalarini O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Agroxizmatlar markaziga topshirdi. Ushbu tashabbus Orolbo‘yi mintaqasi fermerlariga ilmiy asoslangan qarorlar qabul qilish va iqlim o‘zgarishiga moslashish, qishloq xo‘jaligi xizmatlari tizimini o‘zgartirish va fermerlar salohiyatini oshirish hamda iqlim inqirozidan eng ko‘p zarar ko‘rgan hududlardan birini barqaror agroekotizimga aylantirish imkonini beradi.

Orolbo‘yi mintaqasi sharoitida fermerlar har kuni jiddiy muammolarga duch kelmoqda: sho‘rlangan tuproqlar ekinlarni tanlashni cheklaydi, kutilmagan ob-havo sharoiti ekin ekish rejalarini buzadi, tuproq holati to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yetishmasligi suv va o‘g‘itlardan samarasiz foydalanishga olib keladi. Bugungi kunga qadar tuproq holati to‘g‘risidagi ma’lumotlarni olish uchun namunalarni laboratoriyaga yuborish va natijalarni haftalar davomida kutish talab qilinardi, bu esa o‘zgarayotgan dala sharoitlariga tezkor javob berishni imkonsiz qilib qo‘ygan edi.

O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi huzuridagi Orolbo‘yi xalqaro innovatsiya markazi (IICAS) qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, dotsent Abdurashid Mirzambetovning so‘zlariga ko‘ra, zamonaviy diagnostika texnologiyalaridan foydalanish imkoniyati yo‘qligi mahalliy qishloq xo‘jaligi salohiyatini jiddiy cheklamoqda. Olimning ta’kidlashicha, tuproqning haqiqiy holatini bilmasdan turib, dehqonlar "ko‘r-ko‘rona" ishlaydi, bu esa hosildorlikning past bo‘lishiga va yerlarning degradatsiyasiga olib keladi.

Ushbu muammolarni hal qilish uchun mobil laboratoriya ushbu vaziyatni tubdan o‘zgartirib, qishloq xo‘jaligi markazi mutaxassislariga 15-20 daqiqa ichida bevosita dalada tuproqning holati haqida to‘liq ma’lumot olish imkonini beradi. Uskunalar dala diagnostikasi va samarali barqaror dehqonchilik uchun to‘liq asboblar to‘plamini o‘z ichiga oladi. Bu asboblar o‘simliklarni qachon sug‘orish kerakligini ko‘rsatib, qurg‘oqchilikdan ham, ortiqcha namlanishdan ham saqlaydi. Tuproq analizatorlari kislotalilik, sho‘rlanish, harorat va ozuqa moddalari miqdorini bir zumda aniqlaydi, bu esa fermerlarga ma’lum bir hudud uchun qaysi ekinlar va qachon ekish kerakligini aniq bilish imkonini beradi.

O‘tkazilgan uskunalar qishloq xo‘jaligi bo‘yicha maslahatlarni umumiy tavsiyalardan har bir gektar uchun shaxsiy ilmiy yechimlarga aylantiradi. Xususan, tuproq sho‘rlanishini aniq belgilash texnologiyasi Orolbo‘yi mintaqasining muhim muammosini hal qiladi - mutaxassislar muammoli hududlarning xaritalarini tuzishlari va fermerlarga eng mos sho‘rga chidamli ekinlar va melioratsiya usullarini tavsiya qilishlari mumkin. Bundan tashqari, tuproq namligini kuzatish qimmatbaho suvni tejashga yordam beradi, bu ayniqsa mintaqada suv resurslari taqchilligi sharoitida muhimdir. Natijada fermerlar muammoli hududlarni erta aniqlash orqali qancha o‘g‘it solish, qachon sug‘orish va qaysi navlarni tanlash, hosildorlikni oshirish, xarajatlarni kamaytirish va yerlarning yanada degradatsiyaga uchrashining oldini olishga yordam beradigan aniq ma’lumotlarga ega bo‘ladilar.

Loyiha doirasida Respublika agroxizmatlar markazi mutaxassislari mobil laboratoriya uskunalari bilan ishlash, ma’lumotlarni talqin qilish va fermerlar uchun tavsiyalar ishlab chiqish bo‘yicha o‘qitildi. Markazning mahalliy mutaxassislari hozirda dala diagnostikasining ilg‘or usullarini o‘zlashtirgan, bu esa mintaqada qishloq xo‘jaligi bo‘yicha maslahat xizmatlari sifatini sezilarli darajada oshiradi.

"Mobil laboratoriya mintaqaning barqaror qishloq xo‘jaligi kelajagiga uzoq muddatli sarmoyadir. Tuproq-iqlim sharoitlarini to‘g‘ri diagnostika qilish fermerlarga mahsulot sifatini oshirish va xalqaro standartlarga javob berish imkonini beradi. Ushbu uskunalar bizga tuproq holati va mikroiqlimni kompleks tahlil qilish asosida har bir uchastka uchun ilmiy asoslangan, shaxsiylashtirilgan tavsiyalar berish imkonini beradi," - dedi Qoraqalpog‘iston Respublikasi agroxizmatlar markazi direktori B.Annaqulov.

Ushbu tashabbus O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-2030-yillarga mo‘ljallangan strategiyasiga to‘liq mos keladi. Mobil laboratoriya mintaqada zamonaviy diagnostika usullarini rivojlantirish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi, fermerlarga ilg‘or ilmiy yechimlardan foydalanish imkoniyatini beradi va dunyoning ekologik jihatdan eng murakkab mintaqalaridan birida barqaror va samarali qishloq xo‘jaligini yaratishga yordam beradi.

Ushbu tashabbus BMT Taraqqiyot Dasturining Rossiya Federatsiyasi hukumati tomonidan moliyalashtiriladigan "Orolboʼyi mintaqasi aholisining chidamliligini oshirish va ijtimoiy himoyaga eng muhtoj aholi qatlamlari vakillarining “yashil” inklyuziv rivojlanishiga koʼmaklashish" loyihasi doirasida amalga oshirilmoqda.